De warmtepomp: het beste alternatief ?

Warmtepompen zijn elektrische toestellen die te vergelijken zijn met een koelkast (of diepvriezer). In een koelkast wordt warmte uit de koude binnenruimte gehaald en via een koelrooster aan de achterzijde naar de warmere buitenruimte (bv. de keuken) afgevoerd. 

De warmtepomp doet hetzelfde: het is een gesloten circuit van een koelvloeistof die dankzij een systeem van compressie en verstuiving warmte uit de koude omgeving (lucht, water of bodem) haalt en die afgeeft aan de warmere binnenruimte (het huis). 

Warmtepompen kunnen gebruikt worden om de woning te verwarmen of om warm water te produceren (we spreken dan van een warmtepompboiler).

Hoe werkt een warmtepomp?

In de warmtepomp wordt de koelvloeistof via een expansieventiel onder druk verstoven, waardoor die vloeistof verdampt. Tijdens deze verdamping wordt warmte uit de omgeving onttrokken. Denk maar aan zweet of ether op de huid, die bij hun verdamping aan de huid warmte onttrekken.

Die warmte (in een warmtewisselaar) wordt aangevoerd uit een buitencircuit, dat een vloeistof rondpompt en warmte onttrekt aan :

De damp van de koelvloeistof warmt dus op en wordt daarna samengedrukt in een compressor. Die warmte wordt via een andere warmtewisselaar afgegeven aan een binnencircuit voor woningverwarming (met radiatoren of leidingen in de vloeren), of voor de productie van sanitair warm water. 

De koelvloeistof koelt hierdoor af en wordt vloeibaar, waarna ze opnieuw verstoven kan worden…

Vele voordelen

• gratis warmte: de warmte zelf wordt immers betrokken uit de omgeving van de woning. Je betaalt natuurlijk wel voor de elektriciteit die nodig is om de pomp te doen draaien, tenzij je die energie uit je eigen zonnepanelen haalt (wat in de winter moeilijk is).
• een zeer hoog rendement, ongeveer 3 tot 5 keer hoger dan dat van een condensatieketel. 
• geen CO₂-uitstoot: er worden immers geen fossiele brandstoffen verbrand. Als ook de benodigde elektriciteit van groene oorsprong is (eventueel via eigen zonnepanelen), dan is de installatie 100% klimaatneutraal !
• weinig onderhoud: een klein jaarlijks nazicht volstaat meestal.
• warmen of koelen: het is met sommige installaties ook mogelijk om het huis in de zomer te koelen.
• veiligheid: een warmtepomp is veiliger dan een systeem op gas of stookolie.
• waarde van het huis: door de installatie van een warmtepomp verhoogt de energie-efficiëntie van uw woning en geeft een beter label op je energieprestatiecertificaat (een lagere EPC-waarde), wat bij een eventuele verkoop een toegevoegde waarde geeft. 

Dankzij dit CO₂-neutrale karakter zal de warmtepomp in de nabije toekomst zonder enige twijfel dé belangrijkste verwarmingsmethode voor woningen en sanitair warm water worden, naast meer collectieve systemen zoals warmtenetten of het gebruik van geothermische energie (via diepteboringen).

Maar ook enkele beperkingen

• de lage temperatuur:  de temperatuur die via de compressie gehaald wordt (ongeveer 40°C), is veel lager dan andere verwarmingssystemen die op 70 à 80 °C werken. Hierdoor wordt het bv. moeilijker een woning voldoende te verwarmen. De installatie van een warmtepomp kan dus eigenlijk enkel als de woning zeer goed geïsoleerd is (dan daalt de warmtevraag) en als er grote oppervlakten zijn voor warmteafgifte (extra grote radiatoren of vloerverwarming).  Is je woning nog niet goed geïsoleerd, dan verdient het de voorkeur om eerst deze isolatie door te voeren en met de uitgespaarde energiekosten later een warmtepomp te plaatsen. Is een degelijke isolatie technisch gezien moeilijk, overweeg dan een hybride systeem, waarbij een warmtepomp bij een grote warmtevraag wordt bijgestaan door een kleine condensatieketel. Bovendien worden er momenteel nu ook nieuwe warmtepompsystemen op hogere temperaturen ontwikkeld.
• een grotere investering: een warmtepomp is duurder dan een klassiek verwarmingssysteem omdat er ook buiten de woning een circuit aangelegd moet worden, met een buiten-unit (water/lucht) of met graaf- of boorwerken (water/water en water/bodem). Een buiten-unit kan bovendien voor lichte geluidshinder zorgen. Door de veel lagere energiekosten achteraf wordt deze extra kost op termijn wel volledig terugverdiend, zeker als je ook nog in aanmerking komt voor een premie. 
• het rendement hangt af van de buitentemperatuur: bij zeer lage buitentemperaturen moet de warmtepomp veel harder werken (en elektriciteit verbruiken) dan op zachtere dagen. Het vermogen van de installatie moet hier op berekend worden, of er kan ook gekozen worden voor een hybride systeem, waarbij een kleine (aardgas)condensatieketel voor de nodige bijverwarming zorgt.