Woning

Systemen voor woningverwarming

Voor een leek is de keuze van een geschikt verwarmingssysteem niet altijd eenvoudig. De tabel hieronder vergelijkt de verschillende systemen en kan je dus helpen om met kennis van zaken een juiste keuze te maken. Ze zijn gerangschikt volgens hun impact, met de meest milieu- en klimaatvriendelijke oplossingen bovenaan.

systeem	voordelen	nadelen
warmte uit de omgeving + elektriciteit
warmtepomp	de warmte wordt uit de omgeving (lucht, water of bodem) gehaald en is dus gratis, al verbruikt de pomp zelf natuurlijk wel elektriciteit volledig klimaatneutraal (geen uitstoot van broeikasgassen) als de gebruikte elektriciteit ‘groen’ is heeft de hoogste energie-efficiëntie en een zeer lage energiekost, zeker als de benodigde elektriciteit opgewekt wordt door eigen zonnepanelen geringe onderhoudskosten	omdat de pomp op een lagere temperatuur werkt, is het moeilijker om de woning op temperatuur te krijgen; ze moet dus zeer goed geïsoleerd zijn en er is een grote oppervlakte voor warmteafgifte (vloeren of radiatoren) nodig de nood aan een buiten-unit met mogelijk geluidshinder (water/lucht), of aan graaf- of boorwerken (water/bodem en water/water) vergt een grotere investering, die op termijn terugverdiend wordt door de lagere energiekost
hybride systemen : warmte uit de omgeving + bijverwarming op fossiele brandstof
warmtepomp + condensatieketel	de condensatieketel assisteert de warmtepomp bij grote warmtevraag of als te weinig warmte uit de omgeving gehaald kan worden goede tussenoplossing voor redelijk geïsoleerde woningen	wel een (kleinere) CO₂-uitstoot duurdere installatie
zonneboiler + condensatieketel	de (gratis) zonne-energie voor de productie van warm water kan ook aangewend worden voor woningverwarming (vooral in de lente en de herfst) goede tussenoplossing voor redelijk geïsoleerde woningen	wel een (kleinere) CO₂-uitstoot duurdere installatie
biomassa
pelletketel	in principe CO₂-neutraal omdat de boom voordien tijdens de groei CO₂ uit de lucht opnam goed energetisch rendement lage kostprijs van de pellets	duurdere installatie luchtvervuiling (fijn stof, NOₓ,…): de uitstoot van fijn stof is vele malen hoger dan die van aardgas de (droge) opslag van de pellets vergt extra ruimte geregeld bijvullen is nodig de oorsprong van de pellets is cruciaal: de productie mag geen ontbossing veroorzaken en gebeurt best lokaal geregeld onderhoud is nodig
100% fossiele brandstoffen
condensatieketel op aardgas op stookolie (mazout)	heeft een zeer hoog rendement omdat: ook de warmte uit de rookgassen grotendeels wordt gerecupereerd de ketel zoveel mogelijk op lage temperatuur werkt, wat een hoger rendement geeft	wel een CO₂-uitstoot de lagere temperatuur van de rookgassen vereist een aparte afvoerbuis om condensatie in de schouw te vermijden er is een afvoer nodig voor het condensatiewater door de lagere bedrijfstemperatuur zijn grote oppervlakten voor warmteafgifte nodig (grotere radiatoren of vloerverwarming) geregeld onderhoud is nodig
	de betere oplossing onder de fossiele brandstoffen, want aardgas geeft een vrij zuivere verbranding geen opslag van brandstof nodig	een aardgasnet moet aanwezig zijn in de straat, ofwel moet ter plaatse een (grote) citerne voor propaan/butaan geplaatst worden
		een opslagtank is nodig, die onderworpen is aan steeds strengere vereisten (een lek kan immers leiden tot ernstige bodem- of grondwatervervuiling) stoot meer CO₂ uit dan aardgas, maar bovendien ook zwaveldioxide (SO₂) en veel stikstofoxiden (NO_x)
hoogrendementsketel	soms de enige oplossing als de oppervlakten voor warmteafgifte niet groot genoeg zijn voor de plaatsing van een condensatieketel	lager rendement dan een condensatieketel, en dus grotere CO₂-uitstoot en hogere energiefactuur geregeld onderhoud is nodig
100% elektriciteit
elektrische weerstanden (accumulatoren of vloerverwarming)	energie bijna overal beschikbaar geen onderhoudskosten	verwarming op weerstanden: laagste energie-efficiëntie van alle verwarmingssystemen zeer hoge energiekost

Grote rendementsverschillen

Het is ook boeiend om de rendementen van deze verschillende systemen te vergelijken:

Soort installatie	Type	Rendement (in %)
Centrale verwarming	Warmtepomp water/bodem	500 *
	Warmtepomp water/water	460 *
	Warmtepomp water/lucht	360 *
	warmtepomp + hoogrendementsketel (hybride)	130 *
	Pelletketel	80
	Condensatieketel	95 **
	Hoogrendementsketel	80 **
	Klassieke CV-ketel	60 **
Houtbrandinstallatie	Tegel- of speksteenkachel	90
	Moderne kachel of inbouwhaard	65
	Klassieke houtkachel	45
	Open haard	15
Steenkoolkachel	moderne kachel (jonger dan 15 jaar)	85
Steenkoolkachel	oude kachel (ouder dan 15 jaar)	60

(*) Deze waarde is gebaseerd op de Coefficient of Performance of COP, de verhouding tussen de afgegeven warmte en de hiervoor verbruikte elektriciteit. Beide worden uitgedrukt in kWh (kilowattuur). Een COP van 5 betekent dat 5 kWh warmte wordt afgegeven voor 1 kWh elektriciteitsverbruik, m.a.w. een rendement van 500%.

(**) Het is belangrijk hier het rendement van de volledige installatie in te schatten, en niet enkel van de ketel. Daarom rekenen we per keteltype ook meteen een rendementsverlies op de verwarmingsleidingen mee, en liggen deze cijfers lager dan je zou verwachten.