Consumptie

Koop minder kleding en ga voor kwaliteit

Een T-shirt van enkele euro’s, een jeans voor maar 20 euro… Goedkope kledingstukken kunnen aanlokkelijk lijken voor de portemonnee, maar verbergen vaak een minder fraaie realiteit.

Bedenk dat dit kledingstuk, vooraleer het in je kleerkast terecht komt, al een lange weg heeft afgelegd: van de teelt en het oogsten van de plant, de productie en het weven van de vezels, het kleuren, tot het verpakken, transporteren en de distributie en verkoop ervan in ons land.

Achter al deze etappes zitten belangrijke negatieve gevolgen verborgen voor het milieu en op sociaal vlak, want deze goedkope kleding die massaal en aan steeds hogere tempo’s (‘fast fashion’) op de markt komt…

stimuleert overconsumptie door steeds nieuwe maar spotgoedkope modeartikels te lanceren, die vaak verkocht worden via uiterst commercieel gerichte verkoopplatforms, die dit aankoopgedrag in bijzonder hoge mate stimuleren.
is van zeer lage kwaliteit, waardoor ze al na enkele wasbeurten verkleurt en uit vorm raakt. Gevolg: de consument ziet zich genoodzaakt om deze kleding al na enkele keren dragen – in veel gevallen minder dan een jaar na aankoop - weg te gooien. De combinatie van lage prijs en lage kwaliteit maken van fast fashion kleding dus echte wegwerpproducten.
vergroot de afvalberg: het grootste deel van dit ‘afval’ wordt gestort of verbrand. Ook de overschotten (de niet verkochte kledingstukken) worden in kolossale hoeveelheden gedumpt op afvalstorten.
is zeer milieuvervuilend: er wordt in het algemeen erg weinig aandacht aan het milieu besteed tijdens de groei of de oogst van de planten waarvan de vezels gebruikt zullen worden, en tijdens het productieproces. Zo gebruikt de teelt van de katoenplant veel water, meststoffen en pesticiden, en worden voor de mechanische pluk chemische ontbladeringsmiddelen ingezet. Er worden ook veelal synthetische vezels gebruikt, gemaakt van niet-hernieuwbare energiebronnen en resulterend in het vrijkomen van microplastics. Ook bij de verwerking en het verven van de vezels komen veel scheikundige producten aan te pas, die in het milieu kunnen terechtkomen.
leidt vaak tot onmenselijke werkomstandigheden: boeren en arbeiders lopen door het gebruik van de bestrijdingsmiddelen en chemicaliën ernstige gezondheidsrisico’s en moeten vaak in erbarmelijke omstandigheden en aan zeer lage lonen werken. Geregeld is er ook sprake van kinderarbeid. Denk maar aan de vele schandalen in de naaiateliers van Zuidoost-Azië.

‘Fast fashion’ en zelfs ‘Ultra fast fashion’

Fast fashion (‘snelle mode’) is een businessmodel voor de productie en distributie van kleding dat modestijlen snel en tegen lage prijzen wil aanbieden. De productiecycli volgen elkaar snel op, dikwijls om de paar weken, wat de mogelijkheid biedt om snel in te spelen op modetrends. Voorbeelden zijn ketens als Zara, H&M en Forever 21.

Ultra fast fashion (‘ultrasnelle mode’) drijft dit businessmodel tot in het extreme. De productiecycli zijn nog korter om quasi onmiddellijk te kunnen reageren op modetrends. Hiervoor wordt dikwijls intensief gebruik gemaakt van gegevens en digitale technologieën. Denk maar aan Shein, Boohoo, Fashion Nova en Temu.

Of beter ‘slow fashion’?

Volgens een Duitse enquête zou in België minder dan 20% van de kledingstukken in de dressing geregeld gedragen worden. Het groot aantal niet gedragen kledingstukken ligt dikwijls ook aan de basis van het steeds terugkerend dilemma om in die overvolle kleerkast een ‘geschikte outfit’ te vinden.

De boodschap lijkt dan ook duidelijk en eenvoudig: willen we het milieu en het klimaat afdoend beschermen, dan hebben we er in alle opzichten alle belang bij minder kleding te kopen, maar wel van een betere kwaliteit. Deze benadering, die de naam ‘slow fashion’ meekreeg, zet zich af tegen het concept van ‘fast fashion’, die een overmatige consumptie aanmoedigt. Het Duitse Hot or Cool Institute verwoordt dit heel treffend in zijn ‘Unfit, Unfair, Unfashionable’-rapport:

“De huidige trends in modeconsumptie, met name fast fashion, kunnen niet worden gehandhaafd als we een eerlijke en rechtvaardige transitie naar klimaatneutraliteit wensen.”

In plaats van je verplicht te voelen je garderobe regelmatig te vernieuwen, kan je ook opteren voor degelijke, tijdloze kledingstukken, die mooi blijven en die je lang kan dragen. Deze duurzame kledingstukken kunnen net zo goed, of zelfs beter, je persoonlijke stijl uitdrukken, vooral als je de combinaties varieert. Door minder maar beter te kopen, bespaar je opslagruimte, win je tijd met het zoeken naar een outfit en help je het milieu te sparen.

Ideeën om minder kleding te kopen

Stel jezelf een doel voorop: Kies een periode (bv. zes maanden of een jaar) waarin je geen nieuwe kleding zal kopen, of waarin je het aantal aankopen zal beperken, bv. 5 per jaar.
Herontdek je kleerkast: Vind verborgen schatten in je kast, die je misschien nog nooit, zeer weinig of enkel lang geleden aan hebt gehad. Of probeer nieuwe combinaties met bestaande kledingstukken uit. De meest duurzame kleding is immers diegene die je al in huis hebt.
Koop tijdloze kleding: Investeer in kwaliteitsvolle kleding die langer mode blijft.
Draag zorg voor je kleding en herstel ze indien nodig

Het bewustzijn voor de problemen in de sector groeit snel en zowel grote kledingketens als kleinere modewinkels begrijpen dat ze hun aanbod aan duurzame kleding moeten verhogen om stand te houden in deze competitieve markt.

Maar hoe herken je duurzame kleding?

Eén enkel materiaal: verkies kleding die niet uit een combinatie van verschillende vezels is gemaakt, want dit bemoeilijkt sterk de recyclage.
Natuurlijke stoffen: de voorkeur gaat uit naar natuurlijke vezels zoals katoen (wel best bio-katoen of cupro/Bemberg), linnen of hennep, van cellulose of van ethisch geproduceerde wol of zijde, omdat ze hernieuwbaar en biologisch afbreekbaar zijn. Synthetische stoffen, zoals polyester, polyamide en acryl, daarentegen zijn van fossiele oorsprong en stellen een aantal problemen: ze zijn niet hernieuwbaar en niet biologisch afbreekbaar, veroorzaken vervuiling door microplastics, enz. Voor bepaalde kleding, zoals sport-, regen- en zwemkledij zijn synthetische vezels echter wel vaak aangewezen door hun hogere elasticiteit en waterafstotende eigenschappen. Er bestaan ook halfsynthetische vezels, zoals lyocell (Tencel) en viscose. Lyocell is hierbij de betere keuze, omwille van het duurzamere ‘closed loop’-productieproces. Meer informatie vind je in de info-tip De ene vezel is de andere niet.
Een redelijke prijs: een zeer lage prijs is vaak synoniem voor een lage kwaliteit en een minder goede afwerking (tenzij het een solden betreft natuurlijk). Kwalitatieve kleding is meestal duurder, maar anderzijds is dure kleding natuurlijk niet per definitie een garantie voor duurzaamheid.
Een lichte kleur: een donkere kleding heeft immers beduidend meer kleurstoffen nodig. Vooral zwarte kledij is op dit vlak erg vervuilend om te produceren.
Het aandeel gerecycleerde vezels: hoe hoger dit aandeel, hoe beter. Vanaf een aandeel van 20% gerecycleerde vezels mag het etiket al van recyclage spreken. Hierbij hebben synthetische stoffen wel het voordeel dat ze beter recycleerbaar zijn dan natuurlijke.
Vermijd chemische behandelingen: Vermijd kleding en textiel met de vermelding “antigeur”, “antibacterieel” of “tegen vlekken”. Heel vaak bevatten deze hormoonverstorende stoffen, die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu.

Duurzame kleding is in het algemeen duurder omdat de gebruikte materialen en de milieuvriendelijke productieprocessen meer kosten, of soms omdat er sprake is van een betere verloning. Maar die hogere aankoopprijs kan ongetwijfeld gecompenseerd worden door de langere levensduur van de kledingstukken, wat ook toelaat minder nieuwe kleding te kopen. Misschien is het kopen van kleding van een duurzaam merk in de solden wel een optie?

Een gerust gemoed dankzij labels

Er bestaan ook een aantal labels die je de nodige garanties geven:

	Het Europees Ecolabel: dit betrouwbaar en onafhankelijk gecontroleerd label garandeert een meer verantwoorde vezelproductie, een minder vervuilend productieproces, een strikte beperking van gevaarlijke stoffen en een garantie op kwaliteit, zodat je er zeker van kan zijn dat je kledij lang meegaat.
	Recycled Claim Standard (RCS): deze norm definieert recyclage en certificeert het percentage gerecycleerde vezels. Zo garandeert het RSC100-label dat minstens 95% van het gebruikte materiaal gerecycleerd is.
	Global Recycled Standard (GRS): deze norm garandeert minimaal 20% gerecycleerd materiaal maar screent ook de volledige toeleveringsketen (van de verwerking, productie, verpakking en etikettering tot de distributie) op het vlak van traceerbaarheid, milieuprincipes en sociale vereisten).
	Global Organic Textile Standard (GOTS): dit is een internationaal label voor biologisch textiel, dat garandeert dat de productie op een milieuvriendelijke en sociaal verantwoorde wijze gebeurt.
	OEKO-TEX® heeft verschillende labels: Made in green: biedt de traceerbaarheid van de toeleveringsketen aan, garandeert dat het product getest is op schadelijke stoffen en gemaakt in gecertificeerde productiefaciliteiten die de werknemers beschermen. Standard 100: garandeert dat de vezels, knopen en andere accessoires getest zijn op meer dan 1000 producten die de gezondheid en het milieu kunnen schaden. Organic cotton: garandeert dat het om bio-katoen gaat (kweek zonder pesticiden) maar test ook op gevaarlijke scheikundige stoffen zoals sommige kleurstoffen, PFAS en zware metalen.

Specifiek voor wol:

	Responsible Wool Standard (RWS): dit is een vrijwillige standaard die de ganse productieketen van de wol (van de boer tot de verdeler van wol) certificeert. Wol met dit label is afkomstig van goed beheerde boerderijen en goed behandelde schapen.
	Responsible Mohair Standard (RMS): deze standard is analoog aan de Responsible Wool Standard maar van toepassing op wol van geiten in plaats van schapen.

Specifiek voor linnen

	European Flax: een kwaliteitsgarantie die aangeeft dat het vlas in West-Europa geteeld is, op een milieuvriendelijke manier, zonder irrigatie of genetisch gewijzigde organismen.
	Masters of Linen: garandeert dat zowel de teelt als de verwerking tot kledingstuk volledig binnen Europa gebeurt.

Om meer info over een duurzaam kledingaanbod te vinden:

Cosh!: een platform dat bewuste consumenten wil helpen meer lokaal en duurzaam te winkelen door ondernemers in Belgische en Nederlandse steden voor te stellen die duurzamere mode aanbieden
Good on you: een wereldwijd bekend en aanvaard platform (website en app) dat kledingmerken beoordeelt op hun impact op mensen, de planeet en dieren. De aangeboden informatie helpt consumenten om ethische keuzes te maken.
heel wat bedrijven, producenten en retailers geven op hun website informatie over duurzaamheid, al is het niet altijd een garantie dat deze informatie niet aan ‘greenwashing’ doet.

Overtuig je omgeving

Deel je nieuwe inzichten en ‘aankoopstrategie’ met je familie, vrienden, buren, collega's, zodat je ook hen aanspoort om zich duurzamer en klimaatvriendelijker te kleden. Want net zoals ‘zien eten doet eten’ kunnen jouw aankoop- en stijlkeuzes je omgeving in beweging te zetten. Ook dit is een manier om voor het klimaat op te komen!

En misschien kan je hen voor een speciale gelegenheid (verjaardag, Kerstmis, …) zo’n duurzaam kledingstuk schenken. Dat is ongetwijfeld een aanstekelijk voorbeeld.